در سیستم تشخیص طبی، مرحله پیش از آزمایش مهمترین و پرخطاترین بخش چرخه آزمایشگاهی است. یکی از حیاتیترین اجزای این مرحله، رعایت زنجیره سرد در حمل و نقل نمونههای بیولوژیک است. زنجیره سرد مجموعهای از اقدامات، تجهیزات و کنترلهای دمایی است که تضمین میکند نمونه از لحظه جمعآوری تا تحویل به آزمایشگاه مقصد در محدوده دمایی استاندارد باقی بماند. کوچکترین خطای دمایی میتواند نتیجه آزمایش را مخدوش کند.
تغییرات دمایی میتوانند باعث تخریب سلول، همولیز خون، تجزیه DNA و غیرفعال شدن پروتئینها شوند. علاوه بر آن، امکان رشد یا مرگ غیرمجاز عوامل میکروبی وجود دارد. بیش از ۶۰ درصد خطاهای آزمایشگاهی مربوط به مرحله قبل از انجام آزمایش است و رعایت زنجیره سرد مهمترین راه کاهش این خطاهاست. این فرآیند یک انتخاب اختیاری نیست، بلکه الزام استانداردهای بینالمللی مانند UN3373، P650 و ISO15189 است.
نمونههای بیولوژیک بسته به نوع ماده و روش آزمایش باید در یکی از سه بازه دمایی زیر حمل و نگهداری شوند:
دمای فریز: کمتر از ۷۰- درجه سانتیگراد
دمای یخچالی: ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد
دمای محیط کنترلشده: ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد
هرگونه خروج نمونه از محدوده دمایی مناسب، کیفیت آن را برای همیشه از بین میبرد.
۱. بستهبندی سهلایه استاندارد مطابق UN3373 و P650
۲. ابزارهای تثبیت دما متناسب با نوع نمونه
۳. ابزار پایش دما شامل ترموکاغذ، فریزتگ یا دیتالاگر
۴. رعایت دستورالعملهای ابلاغی آزمایشگاه مرجع سلامت
در صورت اختلال دمایی، نتیجه آزمایش غیرقابل اعتماد خواهد شد، بیمار ممکن است آسیب ببیند، هزینه و زمان برای تکرار نمونهگیری تلف میشود، و مسئولیت قانونی برای آزمایشگاه و شرکت حمل ایجاد میگردد.
زنجیره سرد یک گزینه تجملی نیست، بلکه پایه علمی، قانونی و اخلاقی حمل نمونههای آزمایشگاهی است. رعایت دما برابر است با رعایت امانت نمونه و حفظ اعتبار نتیجه آزمایش. هر مجموعهای که خدمات حمل نمونه ارائه میکند، باید سیستم کنترل، ثبت و مستندسازی دما را بهطور کامل اجرا کند.
تنظیمکننده: مجتبی آزادی – مدیرعامل و مؤسس شرکت زنجیره سرد آزادگستر
